دیابت بیماری است که با افزایش میزان قند خون در اثر کمبود ترشح انسولین ( دیابت نوع یک) و یا اختلال در فعالیت انسولین (دیابت نوع دو) بروز پیدا می نماید. بیش از ۹۰ در صد مبتلایان به دیابت به دیابت نوع دو گرفتار می باشند. از آنجا که شیوع دیابت نوع دوم در طی سالهای اخیر افزایش بی رویه ای پیدا نموده و از طرف دیگر سن ابتلا به این نوع دیابت نسبت به دهه های قبل به مراتب کاهش یافته و به عبارت دیگر جوانان بیشتری به این نوع دیابت مبتلا می گردند، لذا شناسایی عوامل خطر دیابت باعث شناخت زودتر این بیماری و پیشگیری در مراحل اولیه و در نهایت در جلوگیری از بروز عوارض دیابت بسیار مفید خواهد بود.
آخرین یافته های پزشکی نشان می دهد که موارد زیر از عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع دوم هستند، البته به این معنا نیست که هرکس ریسک فاکتورهای زیر را داشته باشد حتما به دیابت مبتلا می شود و ممکن است که افرادی برخی علایم زیر را داشته باشند ولی هرگز به دیابت نیز مبتلا نگردند، ولی داشتن علایم زیر شانس ابتلا به دیابت را افزایش می دهد.
- سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت: اگر والدین و یا خواهر و برادران شما به بیماری دیابت مبتلا باشند خطر ابتلا به دیابت نوع دوم در شما نیز افزایش می یابد.
- افزایش سن (سن بیش از ۴۵ سال): با بالارفتن سن خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ افزایش می یابد. چرا که با افزایش سن و پیر شدن ، پانکراس به مانند جوانی ، به خوبی انسولین ترشح نمی کند و نیز با افزایش سن ، مقاومت سلول ها به انسولین افزایش می یابد.
- شیوه زندگی غیر فعال: اگر در زندگی روزمره فعالیت بدنی شما کم باشد ، افزایش وزن و چاقی را در پی خواهد داشت . غیر فعال بودن و افزایش وزن ، دست در دست هم ، شانس ابتلا به دیابت را افزایش می دهند . سلول های عضلانی گیرنده های انسولینی بیشتری نسبت به سلول های چربی دارند و با افزایش فعالیت بدنی و ورزش سلول های عضلانی تقویت می گردند و لذا افراد می توانند با انجام ورزش و فعالیت بدنی، مقاومت به انسولین را در بدنشان کاهش دهند . نشان داده شده است که فعالیت بدنی و ورزش ، حساسیت به انسولین را افزایش می دهد و عملکرد هورمون انسولین را بهبود می دهد . مطالعات نشان داده است که تنها ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط روزانه به همراه ۵-۱۰% کاهش وزن موجب کاهش ۵۸%ای در ابتلا به دیابت می گردد.
- عادات غذایی ناسالم: ۹۰% افرادی که به دیابت نوع دوم مبتلا شده اند ، اضافه وزن دارند. لذا غذا خوردن ناسالم در افزایش وزن سهیم است. چربی زیاد ، فیبر ناکافی ، مصرف بیش از حد کربوهیدرات های ساده همگی در ابتلا به دیابت نوع دوم سهیم می باشند. غذا خوردن صحیح می تواند در بهبود و یا پیش گیری از دیابت نوع دوم سهیم باشد.
- سابقه ن‍‍‍ژ‍ادی و یا قومی: برخی از اقوام و یا نژادها میزان دیابت بیشتری دارند. برای مثال در کشور ما شیوع دیابت در بعضی از شهرها مانند یزد نسبت به برخی دیگر از شهرها بیشتر می باشد. و یا در کشور آمریکا خطر ابتلا به دیابت نوع دوم در سیاه پوستان ها بیشتر است.
- سندرم متابولیک و یا سندرم مقاومت به انسولین: این سندرم مجموعه ای از عوامل خطرزای متابولیک می باشد که در یک فرد وجود دارند . اجزاء سندرم متابولیک عبارتند از : پرفشاری خون، تری گلیسرید بالا، چاقی شکمی ، بالا بودن قند خون ناشتا و پایین بودن میزان کلسترول خوب (HDL). افرادی که سه مورد و یا بیشتر از علایم مذکور را دارند به سندرم متابولیک مبتلا هستند . سندرم متابولیک ریسک بیماری های قلبی، سکته و دیابت را افزایش می دهد.
- افزایش وزن : اگر شما اضافه وزن دارید شانس ابتلا به دیابت نوع دوم در شما افزایش می یابد. ( اضافه وزن را نمایه توده بدنی بیش از ۲۵ توصیف می کنیم.) چرا که وزن بالا مقاومت به انسولین را افزایش می دهد به این معنا که بافت چربی توانایی بدن در استفاده از انسولین و ورود انسولین به درون سلول را کاهش می دهد .
- فشار خون بالا: داشتن فشار خون بالا شانس پیشرفت بیماری دیابت نوع دوم را افزایش می دهد.
- سطوح غیر طبیعی چربی های خون: کلسترول HDL کمتر از ۳۵ میلی گرم/دسی لیتر ویا تری گلیسرید بیشتر از ۱۵۰ میلی گرم/دسی لیتر ، شانس ابتلا به دیابت نوع دوم را افزایش می دهد.
- سابقه دیابت بارداری: ابتلا به دیابت در طی بارداری و یا تولد نوزادی با وزن بیش از ۴کیلوگرم ، می تواند شانس ابتلا به دیابت نوع دوم را افزایش دهد. دیابت بارداری در ۴% زنان باردار دیده می شود . که شروع آن با ترشح هورمون هایی از جفت می باشد که این هورمون ها مقاوت به انسولین را در مادران افزایش می دهند. بسیاری از مادرانی که به دیابت بارداری مبتلا می باشند، در سال های پس از زایمان مستعد ابتلا به بیماری دیابت می گردند و در فرزندان آنها نیز، شانس ابتلا به دیابت در سال های بعدی زندگی شان ، افزایش می یابد.
- سابقه ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک: این اختلال که معمولا از سنین بلوغ در دختر خانمها آغاز می شود با پرید نامنظم، ریزش موی زنانه و چاقی همراه می باشد. مطالعات پیشین نشان داده اند که مقاومت به انسولین یکی از عوامل اساسی شروع این بیماری است و بر همین اساس این بیماری نیز خود یکی دیگر از ریسک فاکتوهای احنمالی ابتلا به دیابت نوع دوم می باشد.
